Αρχική » Φυτά

Τα κουκιά είναι ένα σπουδαίο λαχανικό

Τα κουκιά είναι ένα σπουδαίο λαχανικό

Απλά κι εύκολα στην καλ­λιέρ­γεια, τα κου­κιά φυτεύ­ο­νταο φθινόπωρο-χειμώνα για να μας προ­σφέ­ρουν νόστι­μους καρ­πούς κατά τα τέλη της άνοιξης. Τα κου­κιά είναι ένα αρχαίο όσπριο, που καλ­λιερ­γεί­ται από τον άνθρωπο από το 6000 π.Χ. Πολύ δημο­φι­λές στους Έλλη­νες από τα αρχαία χρό­νια, είχε χάσει λίγο την αίγλη του στα χρό­νια της δανει­κής ευη­με­ρίας – για κάποιο λόγο θεω­ρείτο τρό­φιμο της φτω­χο­λο­γιάς, ενώ εμείς είμα­σταν πια πλού­σιοι και ακα­τά­δε­χτοι!.. Τώρα που η σχέση μας με την σκληρή πραγ­μα­τι­κό­τητα απο­κα­θί­στα­ται λόγω της κρί­σης, τα κου­κιά αρχί­ζουν να ξανα­βρί­σκουν στα μάτια μας τη μεγάλη τους δια­τρο­φική σημασία.

Η κου­κιά (Vicia faba) είναι ένα ετή­σιο θαμνώ­δες φυτό με ευθυ­τε­νείς βλα­στούς που σε ορι­σμέ­νες ποι­κι­λίες φτά­νουν σε ύψος τα 180 εκα­το­στά. Τα άνθη της είναι λευκά-ροζέ ή λευκά-μωβ, φέρουν μια χαρα­κτη­ρι­στική μαύρη κηλίδα σε κάθε πέταλο και εμφα­νί­ζο­νται σε τσα­μπιά τρεις περί­που μήνες μετά τη φύτευση. Από αυτά τα άνθη ανα­πτύσ­σο­νται ανοι­χτο­πρά­σι­νους λοβούς που περιέ­χουν 6–10 πλα­τιούς καρ­πούς με ακα­νό­νι­στο οβάλ σχήμα – τα κουκιά.

Τα κου­κιά μαγει­ρεύ­ο­νται είτε χλωρά είτε ξερά. Αν θέλουμε να τα κατα­να­λώ­σουμε χλωρά, τα μαζεύ­ουμε 10 μέρες μετά το δέσιμο του καρ­πού – περί­που 85 μέρες μετά τη φύτευση. Αν οι λοβοί έχουν αρχί­σει να κιτρι­νί­ζουν, τότε αφή­νουμε τα κου­κιά να ωρι­μά­σουν για να τα μαζέ­ψουμε όταν οι λοβοί αρχί­σουν να ζαρώ­νουν. Οι περισ­σό­τε­ροι προ­τι­μούν τα τρυ­φερά πρά­σινα κου­κιά ως λαχα­νικά και όχι τα ξερά που είναι πια όσπρια. Οι μικροί ανώ­ρι­μοι λοβοί τρώ­γο­νται ολό­κλη­ροι ακρι­βώς όπως τα φρέ­σκα φασο­λά­κια. Συνή­θως όμως οι καρ­ποί αφαι­ρού­νται και χρη­σι­μο­ποιού­νται μόνο αυτοί στο μαγείρεμα.

Η θρε­πτική αξία των κου­κιών είναι μεγάλη. Κάθε καρ­πός περιέ­χει νερό 72%, πρω­τε­ΐ­νες 8%, υδα­τάν­θρα­κες 20%, φυτι­κές ίνες 5%, φυτικά έλαια 1%. Είναι επί­σης πλού­σια σε φολικό οξύ (104 mg ανά 100 γραμμ.), φωσφόρο, μαγ­γά­νιο, μαγνή­σιο, χαλκό, κάλιο, νάτριο, σίδηρο. Περιέ­χει επί­σης τα λιπαρά οξέα ω6 (152 mg ανά 100 γραμμ.) και ω3 (12.0 mg ανά 100 γραμμ.)

Τα κου­κιά στην αρχαία Ελλάδα

Πριν συζη­τή­σουμε για την καλ­λιέρ­γεια των κου­κιών, ας δούμε τον ρόλο που έπαι­ζαν στη δια­τροφή και τη ζωή των αρχαίων Ελλή­νων. Είναι μια πολύ ενδια­φέ­ρουσα και διδα­κτική ιστορία.

Τα κου­κιά ήταν πολύ σημα­ντικά για τους Έλλη­νες. Ο ίδιος ο Όμη­ρος τα ανα­φέ­ρει στα έπη του, ενώ συνε­χί­ζουμε να τα βρί­σκουμε σε αρχαιο­λο­γι­κές ανα­σκα­φές, καθώς τα ξερά κου­κιά αντέ­χουν πολύ στον χρόνο. Οι αρχαίοι Έλλη­νες τα μαγεί­ρευαν με διά­φο­ρους τρό­πους και τα σερ­βί­ρι­ζαν με ξύδι ή τα έκα­ναν πουρέ. Ανα­μειγ­μένα με ελαιό­λαδο και με τη συνο­δεία μιας φέτας ψωμιού προ­σέ­φε­ραν στους αρχαί­ους μια θαυ­μά­σια πηγή θρε­πτι­κών συστατικών.

Τα ξερά κου­κιά τρώ­γο­νταν και σαν σνακ μαζί με κρεμ­μύ­δια, σκόρδα και ρεβί­θια (Σίγουρα, κάποιες δια­τρο­φι­κές συνή­θειες των αρχαίων μάλ­λον ενο­χλούν τις σημε­ρι­νές “σοφι­στικέ” προ­τι­μή­σεις μας). Πολ­λές φορές, τα κου­κιά τρώ­γο­νταν στη διάρ­κεια θεα­τρι­κών παρα­στά­σεων, όπως στα νεό­τερα χρό­νια ο πασα­τέ­μπος, τα στρα­γά­λια και το ποπ­κόρν. Οι πει­να­σμέ­νοι θεα­τές που παρα­κο­λου­θού­σαν ολη­με­ρίς κωμω­δίες και τρα­γω­δίες, τιθά­σευαν την πείνα τους με ξερά κου­κιά. Και αν το θεα­τρικό έργο που παρα­κο­λου­θού­σαν ή οι ηθο­ποιοί δεν τους ικα­νο­ποιού­σαν, μαζί με τα μαξι­λά­ρια που κάθο­νταν έρι­χναν στους ηθο­ποιούς και τα κου­κιά τους!..

Αλλά οι αρχαίοι Έλλη­νες χρη­σι­μο­ποιού­σαν τα κου­κιά και σαν πού­λια σε επι­τρα­πέ­ζια παι­χνί­δια. Εκείνη όμως η χρήση των κου­κιών που η ανά­μνησή της φτά­νει ολο­ζώ­ντανη μέχρι τις μέρες μας ήταν η εκλο­γική τους αξιο­ποί­ηση. Καθώς τα κου­κιά μπο­ρούν γενικά να χωρι­στούν σε δύο μεγά­λες κατη­γο­ρίες, τα ανοι­χτό­χρωμα (λευκά) και τα σκου­ρό­χρωμα (μαύρα), οι αρχαίοι τα χρη­σι­μο­ποιού­σαν σαν ψήφους – τα λευκά για να υπο­στη­ρί­ξουν έναν υπο­ψή­φιο και τα μαύρα για να τον κατα­ψη­φί­σουν. Έτσι ακόμα και σήμερα συνε­χί­ζουμε να λέμε για έναν απο­τυ­χό­ντα υπο­ψή­φιο: “Τον μαύ­ρι­σαν!” ή ότι “τα κου­κιά είναι μετρη­μένα”, όταν εκ των προ­τέ­ρων οι ψήφοι δεν φτά­νουν, ή “πόσα κου­κιά πήρε ο τάδε υποψήφιος;”.

Πότε και πώς φυτεύ­ουμε τα κουκιά

Τα κου­κιά είναι φυτό χει­μω­νιά­τικο. Το σπέρ­νουμε προς το τέλος της χρο­νιάς για να έχουμε σοδειά προς το τέλος της άνοι­ξης ή τις αρχές του καλο­και­ριού, όταν είναι ακόμα πολύ λίγα τα φρέ­σκα λαχα­νικά που μπο­ρεί να μας δώσει το περι­βόλι μας. Εκείνο που πρέ­πει να έχουμε υπ’ όψη μας είναι πως τα κου­κιά είναι ένα φυτό πολύ ανθε­κτικό στο κρύο κι έτσι μπο­ρούμε να τα σπεί­ρουμε οπο­τε­δή­ποτε από τις αρχές φθι­νο­πώ­ρου μέχρι μέσα στον Ιανουάριο.

Προ­ε­τοι­μα­σία του χώμα­τος. Αλλά τα κου­κιά δεν είναι μόνο ανθε­κτικά στο κρύο. Ανέ­χο­νται και τους περισ­σό­τε­ρους τύπους χώμα­τος, αρκεί να μην παρα­κρα­τούν το νερό. Παρ’ όλα αυτά, καλό είναι να τα φυτεύ­ετε σε ηλιό­λου­στα σημεία και σε χώματα που έχουν σκα­φτεί καλά και κοπρι­στεί κατά προ­τί­μηση ένα-δυό μήνες προη­γου­μέ­νως. Μια περί­που εβδο­μάδα πριν τη σπορά καλό είναι να προ­σθέ­σετε στο χώμα ένα αζω­τούχο λίπα­σμα. Το ωραίο με τα κου­κιά είναι πως κου­βα­λάνε επάνω τους μια βιο­λο­γική “μηχανή” που έργο της είναι να ενσω­μα­τώ­νει άζωτο στο χώμα – δηλαδή μικρά εξο­γκώ­ματα με κατάλ­ληλα βακτη­ρί­δια κατά μήκος των ριζών τους. Αλλά ο μηχα­νι­σμός αυτός αρχί­ζει να λει­τουρ­γεί σωστά όταν τα φυτά αρχί­ζουν να ανα­πτύσ­σο­νται για τα καλά. Έτσι, αυτό το επι­πλέον αζω­τούχο λίπα­σμα στην αρχή της ανά­πτυ­ξής τους θα τα βοη­θή­σει να ξεκι­νή­σουν δυνατά.

Φύτεμα και απο­στά­σεις μεταξύ φυτών. Μπο­ρείτε να φυτέ­ψετε τα κου­κιά κατευ­θείαν, χωρίς άλλη προ­ε­τοι­μα­σία. Αυτό βέβαια δεν απο­κλείει να φτιά­ξετε μικρό φυτώ­ριο και να φυτέ­ψετε τα κου­κιά σε γλα­στρά­κια απ’ όπου θα τα μετα­φυ­τέ­ψετε στο χώμα όταν μεγα­λώ­σουν λίγο. Αν φυτεύ­ετε κατευ­θείαν στο χώμα, είναι καλύ­τερα να μου­σκέ­ψετε τα κου­κιά σε νερό μία περί­που ώρα πριν τη σπορά και να ποτί­σετε το χώμα μόλις τα σπεί­ρετε. Τα κου­κιά φυτεύ­ο­νται 5 εκα­το­στά βαθιά σε διπλές σει­ρές με από­σταση 25–30 εκα­το­στά το ένα από το άλλο. Αν πρέ­πει να φυτέ­ψετε περισ­σό­τε­ρες διπλές σει­ρές, αφή­στε 50–60 εκα­το­στά από­σταση ανά­μεσα σε κάθε σετ. Κάποιοι καλ­λιερ­γη­τές συνι­στούν μικρό­τε­ρες απο­στά­σεις, αλλά πρέ­πει να θυμά­στε ότι οι απο­στά­σεις μεταξύ των φυτών πρέ­πει να επι­τρέ­πουν καλή κυκλο­φο­ρία του αέρα ώστε να απο­φεύ­γο­νται οι μυκη­τιά­σεις. Οι σπό­ροι (ξηρά κου­κιά) χρειά­ζο­νται 10–14 μέρες για να φυτρώ­σουν. Από τη σπορά  μέχρι τη συγκο­μιδή μεσο­λα­βούν 30 περί­που εβδομάδες.

Υπο­στη­ρίγ­ματα. Μερι­κές ποι­κι­λίες κου­κιών έχουν την τάση να γέρ­νουν κάτω από το βάρος των καρ­πών που ωρι­μά­ζουν ή ακόμα και να σπάνε τα κλα­διά τους – ιδίως όταν φυσάει πολύ. Γενικά, είναι καλό να βάζετε υπο­στη­ρίγ­ματα. Ένας τρό­πος είναι να τοπο­θε­τή­σετε πασ­σά­λους εξω­τε­ρικά κάθε διπλής σει­ράς και να στη­ρί­ξετε πάνω τους ένα σύρμα ή ένα γερό σπά­γκο. Όταν τα κου­κιά αρχί­σουν να γέρ­νουν από το βάρος των καρ­πών ή τον άνεμο, το σύρμα ή ο σπά­γκος θα τα συγκρατήσουν.

Φυτά σύντρο­φοι. Τα κου­κιά τα πάνε πολύ καλά αν φυτευ­τούν κοντά σε πατά­τες, αγγού­ρια, καλα­μπο­κιές, φρά­ου­λες και σέλινο. Μην φυτεύ­ετε κοντά τους κρεμ­μύ­δια ή σκόρδα.

Χρή­σι­μες καλ­λιερ­γη­τι­κές πληροφορίες

Τα κου­κιά πρέ­πει να ποτί­ζο­νται λίγο πριν στε­γνώ­σει το χώμα, αλλά μην τα πολυ­πο­τί­ζετε. Απλώς κρα­τή­στε το χώμα υγρό κατά την ανθο­φο­ρία και το δέσιμο του καρ­πού. Στα­μα­τή­στε το πότι­σμα όταν οι πρώ­τοι καρ­ποί αρχί­σουν να ξεραίνονται.

Σε μέρη με πολύ κρύο, καλό είναι να σκε­πά­ζετε τα φυτά με κάποιο πλα­στικό τις πολύ κρύες μέρες του χειμώνα. Για να ελέγ­χετε τα ζιζά­νια, πρέ­πει να σκα­λί­ζετε τακτικά και να προ­σέ­χετε μη σπά­σουν τα ευαί­σθητα κλα­διά του φυτού.

ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Κορ­φο­λο­γή­στε τα φυτά μόλις εμφα­νι­στούν τέσ­σερα τσα­μπιά με άνθη.


Καλ­λιερ­γη­τικά προβλήματα

Αν και υπάρ­χουν αρκετά παρά­σιτα, ασθέ­νειες και δια­τα­ρα­χές που μπο­ρεί να προ­σβά­λουν τα κου­κιά, πολύ σπά­νια προ­κα­λού­νται σοβαρά προβλήματα.

Ασθέ­νειες. Τα κου­κιά μπο­ρεί να προ­σβλη­θούν από ερυ­σίβη, μωσαϊκό και ανθρά­κνωση. Για να μειώ­σετε τις πιθα­νό­τη­τες προ­σβο­λής, κρα­τάτε καθαρό τον λαχα­νό­κηπό σας. Απο­φεύ­γετε να πιά­νετε τα φυτά όταν είναι βρεγ­μένα. Ξερι­ζώ­στε και κάψτε τα προ­σβε­βλη­μένα φυτά ώστε να στα­μα­τή­σει η μετά­δοση στα υγιή. Οι ασθέ­νειες που μετα­δί­δο­νται από το χώμα μειώ­νο­νται αν κάθε χρόνο αλλά­ζετε τη θέση των κου­κιών στον κήπο σας.

Αφί­δες. Όταν φτά­νει ο ζεστός και­ρός (τέλος άνοι­ξης, αρχή καλο­και­ριού), πολ­λές φορές εμφα­νί­ζο­νται σοβα­ρές προ­σβο­λές από αφί­δες. Για τον έλεγχό τους υπάρ­χουν σπρέι στα κατα­στή­ματα. Μπο­ρείτε επί­σης να φτιά­ξετε ένα δικό σας ακίν­δυνο σπρέι ανα­κα­τεύ­ο­ντας μέσα σε ένα ψεκα­στη­ράκι νερό και απορ­ρυ­πα­ντικό πιά­των και προ­σθέ­το­ντας λίγο οινό­πνευμα. Το κορ­φο­λό­γημα των φυτών (βλ. παρα­πάνω) βοη­θάει πολύ επί­σης επειδή απο­μα­κρύ­νο­νται οι κορυ­φές των φυτών όπου μαζεύ­ο­νται οι αφίδες.

Ο ζεστός και­ρός μπο­ρεί επί­σης να προ­κα­λέ­σει σήψη στους λοβούς.

Η παγω­νιά και το χιόνι μπο­ρεί να βλά­ψουν τα νεαρά φυτά κάνο­ντας μαλα­κούς και δια­φα­νείς τους ιστούς του φυτού, το οποίο πέφτει και δεν μπο­ρεί να ξανα­ση­κω­θεί. Προ­στα­τέψτε τα φυτά με ένα πλα­στικό κάλυμμα όταν κάνει πολύ κρύο.

Οι αρου­ραίοι μπο­ρεί να κλέ­βουν τα κουκιά-σπόρους πριν φυτρώ­σουν ή αμέ­σως μετά. Αν το πρό­βλημα είναι σοβαρό, χρη­σι­μο­ποι­ή­στε ποντικοπαγίδες.

Δυσκο­λία στο δέσιμο των καρ­πών. Είναι σημα­ντικό το τακτικό πότι­σμα. Επί­σης σημα­ντική είναι η προ­φυ­λαγ­μένη θέση των φυτών γιατί έτσι διευ­κο­λύ­νο­νται τα έντομα που επι­κο­νιά­ζουν τα άνθη.

Το σκα­θάρι των κου­κιών είναι ένα μικρό έντομο που οι προ­νύμ­φες του ανοί­γουν τρύ­πες με διά­με­τρο ένα χιλιο­στό στα ξερά κου­κιά που φυλάσ­σο­νται από προη­γού­με­νες σοδειές. Ευτυ­χώς οι περισ­σό­τε­ροι προ­σβε­βλη­μέ­νοι σπό­ροι φυτρώ­νουν κανο­νικά επειδή συνή­θως η κάμπια του σκα­θα­ριού δεν φτά­νει μέχρι το έμβρυο του σπόρου.

Η κοπριά που έχει μολυν­θεί από ορμο­νικά ζιζα­νιο­κτόνα μπο­ρεί να προ­κα­λέ­σει παρα­μορ­φώ­σεις στις κου­κιές. Προ­σέ­χετε λοι­πόν από πού προ­μη­θεύ­ε­στε κοπριά.

Η κατα­νά­λωση κου­κιών, κυρίως φρέ­σκων, έχει συν­δε­θεί με μια αιμο­λυ­τική ασθέ­νεια που ονο­μά­ζε­ται κυα­μι­σμός ή κυά­μωση (κύα­μοι είναι η αρχαιο­ελ­λη­νική ονο­μα­σία των κου­κιών). Η ασθέ­νεια αυτή είναι γνω­στή από την εποχή του Ιππο­κράτη, οφεί­λε­ται στην έλλειψη του ενζύ­μου G6PD ή G6PDH και νοσούν απ’ αυτή το 4–5% των αρρέ­νων παγκο­σμίως. Τα συμ­πτώ­ματα δεν προ­κα­λού­νται μόνο από κου­κιά, αλλά και από φάρ­μακα όπως ασπι­ρίνη, κινίνη κ.ά., καθώς και από λοι­μώ­ξεις όπως τύφος, ηπα­τί­τιδα κλπ.

Οι περισ­σό­τε­ροι πάσχο­ντες σήμερα το ξέρουν, καθώς από το 1974 γίνε­ται νεο­γνικό screening μετά τη γέν­νηση των παι­διών από το Ινστι­τούτο Υγείας του Παι­διού (Εθνικό Πρό­γραμμα Προ­λη­πτι­κού Ελέγ­χου Νεο­γνών). Συνε­πώς, όσοι πάσχουν από κυά­μωση δεν πρέ­πει να τρώνε κου­κιά. Ισχύει ακόμα το ιππο­κρα­τικό “κυά­μων απέχετε”.

 

Πηγή:kevio.gr

Άλλα άρθρα σχετικά με: Κουκιά








Δημοφιλέστερα Άρθρα



Αυτό το γνωρίζατε;

  1. Θηλαστικό εξαφανίζεται λόγω της κλιματικής αλλαγής

    Ένα μικρό τρωκτικό που ζούσε αποκλειστικά σε ένα μικρό κοραλλιογενές νησί έξω από την Αυστραλία είναι το πρώτο...

  2. Σπίτι από αχυροπηλό στο Βόλο

    Στην περιοχή των Παλαιών και ειδικότερα στη συμβολή των οδών Δοϊράνης – Παπακυριαζή ανεγείρεται την περίοδο αυτή το...

  3. Με πόσα μέλη θα ιδρύεται ένας Δασικός Συνεταιρισμός

    Στα 21 άτομα έπεσε ο πήχης των ελάχιστων απαιτούμενων μελών, από τα 25 που προβλέποντας αρχικά, προκειμένου να...

  4. Το λίπος αδυνατίζει;

    Το λίπος αποτελεί βασικό συστατικό της διατροφής μας, αλλά με ένα σημαντικό μειονέκτημα, που βρίσκει το νόημά του...

Η κηπουρική ανά περιοχές

Τα λουλούδια του Πάσχα και τα έθιμα

Τα λουλούδια του Πάσχα και τα έθιμα

Τα λουλούδια του Πάσχα στην Ελληνική Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση. Έχουμε αναφερθεί πολλές φορές για τον συμβολικό ρόλο που έπαιξαν και παίζουν τα...

διαβάστε αναλυτικά »

Αυτό το γνωρίζατε;

Καθάρος αέρας στο σπίτι μας

Καθάρος αέρας στο σπίτι μας

Μέσα από πολυετείς μελέτες Ρώσων και Αμερικανών διαστημικών επιστημόνων, ο άνθρωπος εκπέμεπει στην ατμόσφαιρα έως και 150 πτητικές ουσίες όπως Άνθρακας, Υδρογόνο,...

διαβάστε αναλυτικά »

Φυτά

Μαργαρίτες για όμορφους κήπους

Μαργαρίτες για όμορφους κήπους

H Mαργαρίτα (Argyranthemum frutescens) είναι ένα κλασικό φυτό που δεν πρόκειται να σας απογοητεύσει ποτέ με την ανθοφορία του! Παράγει πάρα πολλά...

διαβάστε αναλυτικά »

Φυτά

Δάφνη η ευγενής: ιδιότητες

Δάφνη η ευγενής: ιδιότητες

Η Δάφνη: το αγαπημένο φυτών θέων και ανθρώπων! Εχει μια μοιρωδιά γλυκιά και ταυτόχρονα πιπεράτη, που σε κάνει να χάνεσαι μεσα στα...

διαβάστε αναλυτικά »

Φυτά

Φασκομηλιά: καλλιέργεια και ιδιότητες ( Φασκόμηλο )

Φασκομηλιά: καλλιέργεια και ιδιότητες ( Φασκόμηλο )

Φασκόμηλο - Ελελίσφακος ο φαρμακευτικός - Salvia OfficinalisΠεριγραφή: Φυτό πολυετές με πολλά κλαδιά μέχρι 50 εκ. ύψος, ξυλώδη στη βάση τους και τρυφερά...

διαβάστε αναλυτικά »

Φυτά

Σχίνος ( Σκίνος )

Σχίνος ( Σκίνος )

Σχίνος ή σκίνος (schinus),  καταπράσινος θάμνος όλο το χρόνο (αειθαλής). Είναι Μεσογειακό φυτό που το βρίσκεις σε όλη την Ελλάδα. Το συνηθισμένο...

διαβάστε αναλυτικά »

Φυτά

Συνταγές ομορφιάς με υλικά από τη κουζίνα μας

Συνταγές ομορφιάς με υλικά από τη κουζίνα μας

Η ομορφιά δεν είναι πάντα δαπανηρή ιστορία! Για να παρασκευάσετε τις παρακάτω μάσκες που σας προτείνουμε, χρειάζεστε μόνο φρέσκα φρούτα, λαχανικά και...

διαβάστε αναλυτικά »

Χειμωνιάτικος κήπος

Φρέζες: όμορφες μες στο χειμώνα

Φρέζες: όμορφες μες στο χειμώνα

Οι φρέζες είναι υπέροχες και μας αρέσουν. Οι φρέζες είναι φυτό εποχιακό και πολυετές. Είναι μικροί βολβοί, που τους φυτεύεις το φθινόπωρο...

διαβάστε αναλυτικά »
Facebook
Twitter
cron