Λυγαριά ή Καναπίτσα, ονομάζεται το "γυναικείο" βοτάνι. Είναι θάμνος αυτοφυόμενος και φυλλοβόλος. Τη συναντάμε στις ακροποταμιές  και στις όχθες των χειμάρρων και των ρυακιών. Αγαπάει τις υγρές τοποθεσίες. Έχει βλαστό πολύ χνουδωτό τετραγωνικό με μακρόμισχα φύλλα στενόμακρα, λογχοειδή γεμάτα αρώματα και φαρμακευτικές ιδιότητες. Τα λουλούδια της με τον κωδωνοειδή κάλυκα ξεπετιούνται στις κορυφές των διακλαδισμένων μίσχων -βότρυς- κάθε τέλος καλοκαιριού. Είναι άσπρα, γαλάζια και μενεξεδιά χαρίζοντας μας την ευωδιά τους μέχρι το τέλος του Νοέμβρη. Ο καρπός της, μια τετράσπερμη αρωματική δρύπη πλήρεις φαρμακευτικών ιδιοτήτων ο οποίος ωριμάζει τον φθινόπωρο. Τα ευλύγιστα κλαδιά της της έδωσαν το όνομά της. Λυγαριά την λέμε και λυγιά και καναπίτσα και αλυγαριά. Οι επιστήμονες την ονομάζουν "άγνος η κοινή" και είναι παγκοσμίως γνωστή ως "Vitex agnus-castus".Τα ευλύγιστα κλωνάρια της χρησιμοποιούσαν οι καλαθοποιοί-καλαθοπλέχτες να κάνουν κοφίνια για να μεταφέρουν οι νοικοκυρές την μπουγάδα τους, οι σταφιδοπαραγωγοί την σταφίδα τους στ'αλώνια, οι αμπελουργοί τα σταφύλια τους στα πατητήρια και οι ελαιοπαραγωγοί τις ελιές τους στα λιοτρίβια.

Οι φαρμακευτικές  ιδιότητες της λυγαριάς : κατευναστικές, αντικαταθλιπτικές, αποχρεμπτικές, ευστόμαχες. Άριστο γιατρικό για τον μετεωρισμό και την σωστή πέψη, στυπτικές, αντιγηραντικές, αντιοξειδωτικές, ορεκτικές, διουρητικές, τονωτικές των γεννητικών οργάνων, αντικαρκινικές, ισχυρές αντιφλεγμονώδεις, αντιβακτηριδιακές, αντιπυρετικές. Μας βοηθάει να απαλλαγούμε από τον πυρετό και τους πονοκεφάλους, βοηθάει στην θεραπεία των ημικρανιών και στον πονοκέφαλο από μέθη: "oι τρυφεροί βλαστοί και τα άνθη της λυγαριάς αναμεμιγμένα με λάδι τριανταφυλλιάς, απομακρύνουν τον πονοκέφαλο τον προερχόμενο από μέθη" έλεγε ο Πλίνιος. Έχει εντομοαπωθητικές ιδιότητες, διώχνει μακρυά τα ενοχλητικά έντομα, βοηθάει στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας η οποία συνδέεται με ορμονικά προβλήματα Επίσης έχει αντιαφροδισιακές ιδιότητες: ο Πλίνιος έλεγε ότι "ελέγχει πλήρως την βίαιη σεξουαλική επιθυμία" αλλά και αφροδισιακές.

Παρατηρώντας τις ιδιότητες της λυγαριάς ίσως σκεφτούμε ότι είναι αντιφατικές. Δεν είναι όμως έτσι, διότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα ή ιδιότητα της λυγαριάς είναι ότι είναι ένα βότανο εξομαλυντικό. Είναι ένα ίαμα το οποίο βοηθάει τον οργανισμό που έχει ταλαιπωρηθεί και νοσεί να επανέλθει στην πρότερή του υγιή κατάσταση, τον βοηθάει να βρει πάλι την ισορροπία του. Θα επιτρέψει να συμβεί ότι είναι καλύτερο!

Η λυγαριά, λοιπόν είναι ένα φυτό, φαρμακευτικό, αρωματικό, μελισσοτροφικό, καλλυντικό. Όλα τα μέρη του φυτού χρησιμοποιούνται και έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες, τα φύλλα, οι καρποί, τα άνθη, οι βλαστοί. Οι ανθοφόροι βλαστοί περιέχουν ένα εξαίσιο αιθέριο έλαιο το οποίο χρησιμοποιείται ευρύτατα στην σαπωνοποιία και στην αρωματοποιία.

Το αφέψημα των φύλλων της βοηθάει:
στα στομαχικά προβλήματα, στους κολικούς, στις κυστίτιδες με τονωτικές ιδιότητες κατάλληλες για το συκώτι και την σπλήνα.

Η λυγαριά ενδείκνυται για τις θεραπευτικές της ικανότητες:
στην ακατάστατη περίοδο, στη δευτερογενή εμμηνόρροια, στο προεμμηνορυσιακό σύνδρομο - το οποίο ταλαιπωρεί περίπου το 40% των γυναικών. Aνακουφίζει από τον μετεωρισμό, την κατάθλιψη, την ευερεθιστότητα, την αϋπνία -όλα συμπτώματα του ΠΕΣ, στη δυσμηνόρροια, σε περιπτώσεις ινομυωμάτων της μήτρας, στην αμηνόρροια, στην γυναικεία ακμή, σε περιπτώσεις χαμηλής προγεστερόνης, εξισορροπεί τα επίπεδα οιστρογόνων-προγεστερόνης.

Ενώ το ίδιο το βότανο δεν είναι ορμόνη, έμμεσα αυξάνει τα επίπεδα της προγεστερόνης μετατοπίζοντας την αναλογία οιστρογόνων - προγεστερόνης υπέρ της προγεστερόνης, στην ανεπάρκεια του ωχρού σωματίου, είναι άμεση η σχέση της λυγαριάς με την ωχρινική ανεπάρκεια, στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών -το οποίο ταλαιπωρεί το 7-10% περίπου των γυναικών, σε περιπτώσεις  υπερπρολακτιναιμίας - παρεμποδίζει την απελευθέρωση της προλακτίνης καταστέλωντας με αυτόν τον τρόπο την υπερπρολακτιναιμία, στην στειρότητα η οποία οφείλεται στα χαμηλά επίπεδα της προγεστερόνης,στην οστεοπενία, στην κυκλική μασταλγία, στην ενδομητρίωση, στα προβλήματα της κλιμακτηρίου όπως: ευερεθιστότητα, νεύρα, αϋπνία.  Στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης όπως: εφιδρώσεις, κόπωση, αϋπνία, εξάψεις, κολπική ξηρότητα. Γενικά βοηθάει το σώμα να επανακτήσει την φυσική του ισορροπία ακόμη και μετά την χρήση αντισυλληπτικών χαπιών.

Οι καρποί της λυγαριάς μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να παρασκευάσουμε: αφεψήματα, εγχύματα, βάμματα, ελιξίρια. Στο εμπόριο η λυγαριά με το όνομα "Vitex agnus-castus" κυκλοφορεί: σε βάμμα, σε χάπια, σε κάψουλες. Βρίσκουμε σε αποξηραμένη μορφή: τα άνθη της, τα φύλλα της, τους καρπούς της, τους βλαστούς της.

Διαβάστε επίσης: Εμμηνόπαυση; ευεργετική η δράση των βοτάνων

Πηγή: botanologia.blogspot.gr