Όλοι έχουμε παρατηρήσει κυρίως την άνοιξη ή το φθινόπωρο τα μικρά αυτά έντομα που βρίσκονται πολλά μαζί και δημιουργούν αποικίες, συχνά στην κάτω επιφάνεια των φύλλων. Αυτά τα έντομα ονομάζονται αφίδες ή ψείρες ή μελίγκρες.

Οι αφίδες είναι τα πιο συχνά έντομα που βρίσκουμε στον κήπο, τα οποία ζουν και τρέφονται  πάνω σε φύλλα, σε βλαστούς και άνθη σχεδόν σε όλα ποώδη καλλωπιστικά φυτά, θάμνους και δένδρα και με τα ειδικά διαμορφωμένα στοματικά τους μόρια τρυπούν τους φυτικούς ιστούς και μυζούν τους χυμούς τους.

Κατά τη διάρκεια της μύζησης των φυτικών χυμών, τα έντομα αυτά εκχέουν στο φυτό διάφορες τοξικές ουσίες που συνήθως μεταφέρουν και πολλούς φυτοπαθογόνους ιούς. Έτσι λοιπόν η ζημιά που προκαλείται στα φυτά από τις αφίδες είναι άμεση και έμμεση. Τόσο στα λουλούδια του κήπου, στα λαχανικά αλλά και στις αγροτικές καλλιέργειες οι έμμεσες ζημιές από τη μετάδοση φυτοπαρασιτικών μικροοργανισμών είναι μεγαλύτερες.

Υπάρχουν πάρα πολλά είδη αφίδων που προσβάλλουν τα φυτά στον κήπο και στο λαχανόκηπο. Το χρώμα τους είναι πράσινο-κίτρινο, σκούρο πράσινο ή μαύρο, ανάλογα με τα είδη. Γνωστά είδη που βρίσκουμε στα λουλούδια μας είναι η Myzus persicae, Aphis gossypii, Aphis pomi και άλλες.

Οι αφίδες είναι παντού στον κήπο

Οι αφίδες σχηματίζουν αποικίες πληθυσμών μεγάλης πυκνότητας και αριθμού ατόμων που απαρτίζονται από άτομα όλων των σταδίων ανάπτυξης  – ωά, νύμφες (ανήλικα άτομα), ακμαία – και μπορεί να αποτελούνται από λίγα άτομα ή πάρα πολλά που μπορεί να καλύψουν ολόκληρα φύλλα, άνθη, ακόμα και βλαστούς. Τα ενήλικα θηλυκά άτομα γεννούν – συνήθως παρθενογενετικά – εκατοντάδες ωά, πάνω σε διάφορα σημεία των φυτών. Οι μικρές νεαρές αφίδες που βγαίνουν από τα ωά μοιάζουν πολύ με τα ενήλικα άτομα, αλλά είναι πιο μικρά σε μέγεθος.

Στα περισσότερα είδη, οι μικρές ανήλικες αφίδες, για να ενηλικιωθούν και να είναι ικανά αναπαραγωγής πρέπει να περάσουν από 4 διαφορετικά στάδια ανάπτυξης (νυμφικά στάδια). Κάθε φορά που τα μικρά αυτά έντομα αλλάζουν στάδιο ανάπτυξης αφήνουν τα εκδύματα τους πάνω στα φύλλα, τα οποία λερώνουν ακόμη περισσότερο τα φυτά.

Οι αφίδες στο πίσω μέρους του σώματος τους φέρουν δύο σιφώνια (αριστερά και δεξιά). Με αυτά τα όργανα εκκρίνουν στο περιβάλλον διάφορα μελιτώματα και χημικές ουσίες με σκοπό κυρίως τη μεταξύ τους επικοινωνία. Όμως τα μελιτώδη εκκρίματα υποβαθμίζουν ακόμη περισσότερο τα φύλλα, μειώνουν τη φωτοσυνθετική ικανότητα των φυτών και πάνω σε αυτά αναπτύσσονται κι άλλοι μύκητες όπως ο μύκητας της καπνιάς.

Τα ενήλικα άτομα των αφίδων μπορεί να είναι άπτερα ή πτερωτά. Οι πτερωτές μορφές, εμφανίζονται συνήθως σε συγκεκριμένες εποχιακές περιόδους και έχουν ως κύριο σκοπό τους την αναζήτηση νέων κατάλληλων φυτών για τη δημιουργία καινούργιων αποικιών.

Έξαρση των πληθυσμών των αφίδων παρατηρείται την άνοιξη έως και τις αρχές καλοκαιριού καθώς και το φθινόπωρο. Με τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιρού οι πληθυσμοί τους μειώνονται σημαντικά, όμως έχουν ήδη κάνει τη ζημιά τους με τα μελιτώδη εκκρίματα, τα εκδύματα του και τους φυτοπαθογόνους ιούς που μεταφέρουν.

Τρόποι αντιμετώπισης των αφίδων

Ο καλύτερος τρόπος ελέγχου των πληθυσμών των αφίδων είναι η παρακολούθηση των φυτών και η απομάκρυνση των ατόμων όταν είναι ακόμα αρχή της προσβολής. Αυτό που θα πρέπει εξ αρχής να γνωρίζουμε ότι δεν γίνεται να υπάρχει κήπος χωρίς αφίδες. Η χημική αντιμετώπιση, ιδιαίτερα στον κήπο ή στον οικιακό μας λαχανόκηπο, είναι σχεδόν απαγορευτική, διότι εκτός των άλλων συνεπειών, μειώνει σημαντικά τους πληθυσμούς των πολλών ωφέλιμων οργανισμών που υπάρχουν στον κήπο μας. Αυτό έχει ως συνέπεια τη έξαρση των πληθυσμών των αφίδων μετά από κάποιο διάστημα από τον ψεκασμό, καθώς και την επιβίωση των ανθεκτικών ατόμων.

Οι πολλοί φυσικοί εχθροί που υπάρχουν (αρπακτικά έντομα, παρασιτοειδή έντομα, αρπακτικά ακάρεα, εντομοπαθογόνοι νηματώδεις, μύκητες και ιοί) μπορούν να δράσουν αποτελεσματικά στις αποικίες αφίδων, όχι εξαλείφοντας πλήρως αυτά τα έντομα, αλλά μειώνοντας τους πληθυσμούς τους σε τέτοιο επίπεδο που να μην προκαλούν ουσιαστικά προβλήματα στα καλλωπιστικά φυτά.

Επίσης, σε μικρής έκτασης προσβολές ή σε λίγα φυτά στο μπαλκόνι ή την ταράτσα διάφοροι τρόποι που κατά καιρούς προτείνονται έχουν κάποια αποτελεσματικότητα. Μια λύση εύκολη και χωρίς συνέπεια για τα φυτά μας, είναι το καθάρισμα των φύλλων με νερό και ένα πανάκι, μια φορά ανά τρεις- τέσσερις μέρες για δύο εβδομάδες.

 Ορισμένοι ωφέλιμοι οργανισμοί κατά των αφίδων

    Πασχαλίτσες (Coccinella semptapunctata, Coccinellidae): τα όμορφα αυτά κολεόπτερα είναι πολύ σημαντικά και αποτελεσματικά έντομα στον κήπο και τον λαχανόκηπο. Είναι κατεξοχήν αφιδοφάγα αρπακτικά. Τρέφονται με αφίδες τόσο τα ανήλικα άτομα και τα ενήλικα. Εκτός από τις γνωστές πασχαλίτσες (με τις δώδεκα μαύρες βούλες), υπάρχουν πάρα πολλά άλλα είδη αρπακτικών κολεοπτέρων, που συμμετέχουν στην μείωση των πληθυσμών των αφίδων
    Χρύσωπας (Chrysoperla carnea, Chrysopidae): Είναι έντομο που έχουμε παρατηρήσει σίγουρα σε κάποιο καλλωπιστικό φυτό ή λαχανικό. Τρέφεται αποτελεσματικά με αφίδες, μειώνοντας αρκετά τους πληθυσμούς τους.
    Άλλα αρπακτικά έντομα: Άλλα σημαντικά αρπακτικά έντομα που δρουν και κατά των αφίδων είναι τα Δίπτερα της οικογένειας Syrphidae, ή αρπακτικά που ανήκουν στην τάξη Heteroptera
    Αρπακτικά ακάρεα: Είναι μικρά αραχνοειδή, που τρέφονται κυρίως με ακάρεα και έντομα, εκ των οποίων και με αφίδες.
    Παρασιτοειδή: Είναι μικρά έντομα που μοιάζουν με μέλισσες. Τα έντομα αυτά γεννούν τα ωά τους μέσα στο σώμα των αφίδων. Οι αφίδες τελικά πεθαίνουν και το νεαρό παρασιτοειδές βγαίνει από αυτό. Είναι σημαντικοί εχθροί των αφίδων, μειώνοντας σημαντικά τους πληθυσμούς τους. Τα σώματα των νεκρών αφίδων τελικά μουμιοποιούνται.
     Εντομοπαρασιτικοί Νηματώδεις, μύκητες και ιοί: οργανισμοί που δρουν και κατά βλαβερών εντόμων στον κήπο.

Το διαβάσαμε στο gardenguide.gr