Προλήψεις που βρίσκονται έξω από τη λογική; Τότε ποιά επανάληψη φαινομένων ή καταστάσεων της ζωής του ανθρώπου τον έσπρωξαν να παρατηρήσει, να κάνει συνδυασμούς και να δημιουργήσει την πρώτη του –προφορική- φιλοσοφία, τη μυθολογία και τα πρώτα στοιχεία της παράδοσης σε κάθε γωνιά της γης συμπεριλαμβάνοντας και το γνωστό του σύμπαν; Ας παρακολουθήσουμε τις αντιλήψεις γύρω από το ρόδι και γιατί είναι γούρι.

Σπάστε ένα ρόδι την Πρωτοχρονιά

Το ρόδι είναι γούρι, φέρνει καλή τύχη, γονιμότητα και ευημερία. (Η λέξη γούρι προέρχεται μάλλον από τη λατ. λέξη augurium= καλός οιωνός). Στη μυθολογία, ο Πλούτωνας ξεγέλασε την Περσεφόνη, όταν από αγάπη την οδήγησε στον Άδη, της έδωσε να φάει σπόρους ροδιού και πέτυχε να την έχει κοντά του κάθε χρόνο για έξι μήνες. Τους άλλους έξι βρισκόταν κοντά στη μητέρα της Δήμητρα στον Επάνω Κόσμο. Μύθος που εξηγεί τις τέσσερις εποχές, τη βλάστηση, τη ζωή και το θάνατο από τον οποίο όμως μια νέα ζωή θα ξεκινήσει. Σπορά, βλάστηση, θερισμός και πάλι από την αρχή. Ένας κύκλος μέσα στον οποίο κινείται και η ανθρώπινη ζωή.

Στην αρχαία Αθήνα γιόρταζαν τα Θεσμοφόρια μεταξύ Οκτωβρίου και Νοεμβρίου για να τιμήσουν και πάλι τη θεά Δήμητρα. Εκείνες τις ημέρες οι γυναίκες έτρωγαν σπόρους ροδιού για να είναι γόνιμες, ενώ η Ήρα, προστάτιδα του γάμου παριστάνεται να κρατά ρόδι στο δεξί της χέρι.

Η παράδοση μας διασώζει το ρόδι ως σύμβολο καλής τύχης. Τη μέρα που είναι η πρώτη του χρόνου και τη γιορτάζουμε δίνοντας και παίρνοντας χαρά και αγάπη, είναι η κορυφαία στιγμή που την ψάχνουμε σχολαστικά. Θέλουμε να μαντέψουμε, να ξέρουμε πώς θα πάει όλη η χρονιά. Τη ζυγίζουμε με ένα σύμβολο, το ρόδι και όσοι ακολουθούν το έθιμο κάνουν πολλές ευχές για τον καινούργιο χρόνο, που μας φαίνονται στερεότυπες αλλά είναι απόσταγμα της λαϊκής σοφίας.

Η νοικοκυρά τοποθετεί ένα καλό ρόδι στα εικονίσματα του σπιτιού από την ημέρα του Σταυρού, 14 Σεπτεμβρίου. Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς όλη η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία. Ο νοικοκύρης του σπιτιού έχει στην τσέπη του το ρόδι για να πάρει την ευλογία της λειτουργίας. Όταν γυρίζουν στο σπίτι, πρώτος αυτός, ανοίγει την πόρτα και στην είσοδο πετάει με δύναμη το ρόδι για να σπάσει και μαζί ένα σιδερένιο αντικείμενο λέγοντας: «Με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος και όσες ρώγες έχει το ρόδι τόσες λίρες να’ χει η τσέπη μας όλη τη χρονιά». Ένα γερό ρόδι που βγάζει ζουμερές, γερές και κατακόκκινες (ρουμπινί) ρώγες, δίνει το μήνυμα πως ακολουθούν χαρούμενες και ευλογημένες ημέρες κατά τη διάρκεια του νέου έτους. Το πλήθος τους σημαίνει τα χρήματα που περιμένει ο νοικοκύρης να μπουν στο σπίτι όλη τη χρονιά.

Το έθιμο της αγριοκρεμμύδας

Άλλο ένα έθιμο που διατηρείται μέχρι σήμερα είναι η τοποθέτηση από την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στην εξώπορτα του σπιτιού μιας αγριοκρεμμύδας, (Skilla maritima), γιατί θεωρείται σύμβολο της αναγέννησης και «αλεξιτήριο», δηλαδή με αποτρεπτικές ιδιότητες στις κακόβουλες δυνάμεις, που θα μείνουν έτσι μακριά από το σπίτι. Ο νοικοκύρης χτυπάει την κρεμμύδα (μποτσίκι) στο κεφάλι των παιδιών για να πάρει φως και γνώσεις το μυαλό τους.

Καλό "ποδαρικό"
Ένα ακόμη έθιμο είναι «το ποδαρικό» κατά το οποίο νοιάζονταν οι νοικοκυραίοι να μπει πρώτος στο σπίτι τους την Πρωτοχρονιά ένας καλότυχος, γουρλής -παιδί συνήθως που ζούσαν και οι δυο γονείς του-, για να πάει καλά όλη η χρονιά. Έμπαινε με το δεξί πόδι για να πάνε όλα δεξιά, δηλαδή ευνοϊκά. Αντίθετα απέφευγαν έναν γρουσούζη, (γ)καντέμη, (τουρκ. Kademstz), κατσικοπόδαρο. Η νοικοκυρά τον κερνούσε γλυκό του κουταλιού, συνήθως κυδώνι, καρύδια καθαρισμένα και του έδινε ένα νόμισμα μικρό ή μεγάλο σε αξία ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Το νόμισμα το τύλιγε σε μπαμπάκι και το τοποθετούσε μέσα στο δεξί παπούτσι του.

Οι ομοιότητες των εθίμων αυτών, σε πολλά μέρη της Ελλάδας και για πολλούς αιώνες, δείχνουν την ανάγκη των ανθρώπων να καλοπιάσουν τον καινούργιο χρόνο που στη φαντασία τους ήταν ανίκητος και η ανθρώπινη μοίρα που τον συνοδεύει αβέβαιη.

Ας ευχηθούμε σε όλους «Καλή χρονιά!».

Πηγή: Βασισμένο σε άρθρο από το eikonoskopionews