Επιστημονική ονομασία: Crithmum maritimum L., Οικογένεια: Apiaceae (Umbelliferae)

Ιστορία

Οι σπόροι του φυτού έχουν μεγάλη ομοιότητα με το κριθάρι, γι’ αυτό οι αρχαίο Έλληνες το ονόμαζαν «κρίθαμον». Γνωστό και ως σαλάτα ή σέλινο της θάλασσας. Ο Διοσκουρίδης το περιγράφει χαρακτηριστικά ως «θαμνώδες βοτάνιον, που απλώνεται σε πλάτος και έχει ύψος ενός πήχη. Φυτρώνει σε παραθαλάσσιους τόπους και έχει πολύ στιλπνά υπόλευκα φύλλα, σαν της γλιστρίδας, πιο πλατιά και πιο επιμήκη με αλμυρή γεύση…». Από τα χρόνια του Ιπποκράτη χρησιμοποιείται ως διουρητικό, εμμηναγωγό και αποτοξινωτικό. Ο Πλίνιος είχε σε μεγάλη εκτίμηση το κρίταμο επειδή περιέχει αιθέρια έλαια, μεταλλικά άλατα, ιώδιο και βιταμίνες.

Καταγωγή

Πολυετές παχύφυτο που φυτρώνει σε βραχώδεις ακτές της Μεσογείου και του Ευρωπαϊκού Ατλαντικού. Στην Ελλάδα φυτρώνει σε παραθαλάσσια και αμμουδερά μέρη, σε πετρώδεις και βραχώδεις παραθαλάσσιες περιοχές, στα κοιλώματα των θαλασσινών απότομων βράχων και στις διαβρωμένες πέτρες της ακτής.

Περιγραφή

Πολυετές ποώδες, 15-60 εκ. με ξυλώδη βάση. Χρώμα βλαστών και φύλλων γλαυκοπράσινο. Φύλλα λεία, επιμήκη, πτεροσχίδη. Άνθη κιτρινοπράσινα που βγαίνουν σε σκιάδια με 8-36 ακτίνες, εντομόφιλα. Ο βλαστός και τα φύλλα του αναδίδουν μια ευχάριστη μυρωδιά όταν τριφτούν. Ανθίζει Ιούνιο με Οκτώβριο.

Πολλαπλασιασμός – Καλλιέργεια

Η αναπαραγωγή του κρίταμου γίνεται με μοσχεύματα. Καταλληλότερη εποχή για τη βέλτιστη απόδοση των μοσχευμάτων είναι η άνοιξη. Κόβονται τμήματα του φυτού, μήκους 15 εκ. κατά προτίμηση κορυφαία. Οι άκρες τους τοποθετούνται σε σκόνη ορμόνης ριζοβολιάς και στη συνέχεια τοποθετούνται σε μίγμα περλίτη - τύρφης σε αναλογία 3:1. Το υπόστρωμα ριζοβολιάς πρέπει να διατηρείται υγρό. Υπολογίζεται ότι η ριζοβολιά των μοσχευμάτων ολοκληρώνεται σε 40 μέρες. Στη συνέχεια τα νεαρά μοσχεύματα μεταφυτεύονται σε γλάστρες ή στο έδαφος. Οι αποστάσεις φύτευσης στην περίπτωση της καλλιέργειας στο έδαφος είναι 30 εκ. επί της γραμμής και 60 εκ. μεταξύ των γραμμών. Το κρίταμο θέλει εδάφη αμμουδερά. Το έδαφος μπορεί να εμπλουτισθεί ελαφρά με ένα πλήρες οργανικό λίπασμα. Η άνθισή του αρχίζει κατά το τέλος Ιουνίου με αρχές Ιουλίου και διαρκεί όλο το καλοκαίρι.
 
Συγκομιδή

Καλό είναι η συγκομιδή των βλαστών να γίνεται πριν την άνθηση. Σύμφωνα με το Διοσκουρίδη το κρίταμο «λαχανεύεται εφθόν τε και ωμόν εσθιόμενον και ταριχεύεται εν άλμη».

Φαρμακευτική Αξία

Χρησιμοποιείται ως ορεκτικό, διουρητικό, καθαριστικό του αίματος και θεωρείται ευεργετικό για το συκώτι. Το βρίσκουμε με τη μορφή εκχύματος, χυμού, βάμματος, αιθερίου ελαίου, σιροπιού, φαρμακευτικού οίνου. Έχει ήπιες αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Το εκχύλισμα και το αιθέριο έλαιο βρίσκουν πολλές εφαρμογές στην κοσμετολογία.

Άλλες χρήσεις

• Ιδανικό σε μορφή γέλης για μασάζ στο πρόσωπο και το λαιμό, ως καθαριστικό και αναζωογονητικό του δέρματος.

• Σε μορφή κρέμας είναι εξαιρετικό για την περιοχή των ματιών. Βοηθά στη μείωση των λεπτών ρυτίδων και των σκοτεινών κύκλων γύρω από τα μάτια.

• Σε μορφή αιθερίου ελαίου λειαίνει και προστατεύει το δέρμα.

• Σε μορφή εκχυλίσματος έχει βακτηριοκτόνο και αντιπιτυριδική δράση.

Πληροφορίες:

Δρ. Ελένη Μαλούπα, Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Ειδών, Κέντρο Γεωλογικής Έρευνας Βόρειας Ελλάδας, Θέρμη 572001, ΤΘ 60 125, Τηλ. 2310471613, Fax. 2310478907, bbgk@bbgk.gr
 
Άρθρο:

Δρ. Ελένη Μαλούπα, Τακτική Ερευνήτρια, Μαρία Στικούδη, ΔΕ Διοικητικός, Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Ειδών, Κέντρο Γεωλογικής Έρευνας Βόρειας Ελλάδας.

Πηγές: Περιοδικό "ΕΘΙΑΓΕ", Τεύχος 38, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2009, aegeancuisine.eu