Η τομάτα, αλλιώς και ντομάτα, είναι ένας κόκκινος ζουμερός καρπός, ιδανικός για σαλάτες και κύριο συστατικό της χωριάτικης σαλάτας.

Η τομάτα είναι ένα φυτό της οικογένειας Solanaceae, ιθαγενές της Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής, από το Μεξικό μέχρι το Περού. Ζει μόνο μερικά χρόνια και συνήθως καλλιεργείται ως μονοετές φυτό. Τυπικά φτάνει τα 1-3 μ. ύψος, αλλά δεν έχει αρκετά ανθεκτικό κορμό και στηρίζεται σε άλλα φυτά. Τα φύλλα έχουν μήκος 10-25 εκ. και είναι σύνθετα, αποτελούμενα από 5-9 μικρότερα φύλλα το καθένα μέχρι και 8 εκ. μακρύ με πριονοειδή γύρο. Τόσο ο κορμός του φυτού όσο και τα φύλλα έχουν τρίχωμα. Τα λουλούδια έχουν διάμετρο 1-2 εκ., είναι κίτρινα με πέντε μυτερούς λοβούς και μεγαλώνουν σε ομάδες αποτελούμενες από 3-12. Το φυτό κάποτε λέγεται και τοματιά / ντοματιά.

Υπάρχουν τομάτες θερμοκηπίου (αναρριχώμενες) και υπαίθριες τομάτες (ημιαναρριχώμενες και αυτοκλαδευόμενες) Οι αναρριχώμενες και οι ημιαναρριχώμενες χρειάζονται στήριξη η οποία γίνεται είτε με σπάγκο (θερμοκήπιο από οριζόντιο σύρμα) είτε σε καλάμια όταν πρόκειται για υπαίθρια καλλιέργεια. Οι αυτοκλαδευόμενες τομάτες δεν χρειάζονται στήριξη διότι τυφλώνουν μόνες τους την κορυφή τους και δεν αυξάνονται προς τα πάνω.

Ο καρπός που επίσης λέγεται τομάτα είναι σφαιρικός ή μακρόστενος, είναι εδώδιμος, και όταν είναι ώριμος έχει έντονο κόκκινο χρώμα, διότι περιέχει τη χρωστική λυκοπένιο. Πριν ωριμάσει, η τομάτα έχει πράσινο χρώμα. Στα άγρια φυτά ο καρπός έχει διάμετρο 1-2 εκ., αλλά στα περισσότερα ήμερα είναι αρκετά μεγαλύτερος, από 5-10 εκ. Η λέξη τομάτα προέρχεται από τη λέξη tomatl της γλώσσας Ναχουάτλ.

Το βάρος της τομάτας είναι από 250 -350 γραμμάρια (μεγαλοκαρπή), ενώ υπάρχουν και μικρόκαρπα υβρίδια (cherry) τα οποία μπορούν να συγκομιστούν με το τσαμπί (και όχι μεμονωμένα) και έχουν βάρος 50 - 100 γραμμάρια.

Βαθμός Δυσκολίας Εύκολο

Εποχή Σποράς Φεβρουάριος, Μάρτιος

Σπορά Ντομάτας

Μπορείτε να ξεκινήσετε τις ντοματιές σας σπέρνοντας τους σπόρους απευθείας στο χώμα ή να τους σπείρετε πρώτα σε φυτώριο και στη συνέχεια να μεταφυτεύσετε τα σπορόφυτα στην τελική τους θέση.

Σπόροι - Φυτώριο

4 με 6 εβδομάδες πριν το τελευταία κρύα, μπορείτε να ξεκινήσετε τις ντοματιές σας. Τοποθετήστε 6 με 7 σπόρους σε κάθε κυπελάκι του φυτώριου. Τοποθετήστε τους σπόρους σε βάθος 1 με 1,5 εκατοστά και ποτίζετε με μέτρο. Σας συνιστούμε να έχετε το φυτώριο σε ένα σχετικά ζεστό μέρος (25 με 35 βαθμούς Κελσίου). Αυτό θα βοηθήσει τους σπόρους να βλαστίσουν νωρίτερα. Φροντίστε επίσης το φυτώριο να το βλέπει ο ήλιος αρκετές ώρες την ημέρα.

Καθώς τα σπορόφυτα μεγαλώνουν θα πρέπει να διατηρήσετε μόνο τα 3 πιο δυνατά σε κάθε κυπελλάκι. Τα υπόλοιπα μπορείτε να ξεριζώσετε, με προσοχή για να μην πληγώσετε τα υπόλοιπα, ή να τα πατήσετε ώστε να χωθούν μέσα στο χώμα.

Μεταφύτευση

Όταν τα σπορόφυτα φτάσουν σε ύψος τα 15 εκατοστά, είναι ασφαλές να τα μεταφυτεύσετε στην τελική τους θέση στο χωράφι ή τον κήπο.

Αποστάσεις τομάτας

Οι τομάτες αναπτύσσονται πολύ τόσο οριζόντια όσο και κάθετα. Οι αποστάσεις των φυτών θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 0,6 με 1 μέτρο. Επίσης θα πρέπει να έχετε φροντίσει ώστε οι ντοματιές να έχουν στηρίγματα ώστε να μη πέσουν από το βάρος των καρπών. Το στήριγμα μπορεί να είναι από ένα απλό καλάμι πάνω στο οποίο δένετε τη ντοματιά, μέχρι ολόκληρες κατασκευές.

Ασθένειες τομάτας λόγω έλλειψης θρεπτικών συστατικών στο έδαφος

Συχνά το ακατάλληλο ή φτωχό σε θρεπτικά συστατικά έδαφος (Ασβέστιο, Άζωτο, Κάλιο, Μαγγάνιο, Μαγνήσιο, Σίδηρος, Βόριο) είναι η αιτία για πολλές ασθένειες της τομάτας. Για τις περιπτώσεις αυτές θα βρείτε πληροφορίες στο άρθρο: "Οι ντομάτες μου αρρωσταίνουν, μήπως φταίει το έδαφος;"

Τι χώμα χρειάζονται οι τοματιές;

Στις ντοματιές αρέσει το καλά λιπασμένο, καλά αποστραγγιζόμενο χώμα. Θα πρέπει να φροντίσετε το χώμα να έχει αρκετό λίπασμα (π.χ. κομπόστ, κοπριά).
Οι ντοματιές χρειάζονται ασβέστιο για να αναπτυχθούν σωστά. Αν το χώμα δεν περιέχει αρκετό ασβέστιο, τότε μπορείτε να ρίξετε γύρω από τις ντοματιές λευκή άμμο οικοδομής.

Το ιδανικό pH του εδάφους είναι: 6,0 με 6,8.

Συγκομιδή

60 με 70 ημέρες μετά τη σπορά, ανάλογα με την ποικιλία.

Θρεπτική Αξία

Μία μέση τομάτα (148 gr) είναι μία τέλεια πηγή βιταμίνης Α και βιταμίνης C, καθώς και καλή πηγή Καλίου και βιταμίνης K, ενώ έχει μόνο 35 θερμίδες.

Οι τομάτες είναι κορυφαία πηγή λυκοπενίου. Το λυκοπένιο προστατεύει ενάντια στις παθήσεις της καρδιάς και μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο από διάφορες μορφές καρκίνου όπως: προστάτη, ωοθηκών, τραχήλου της μήτρας, στόματος, φάρρυγα-λάρυγγα, οισφάγου, στομάχου, παχέος εντέρου και ορθού, πνευμόνων και παγκρέατος. Σύμφωνα με το πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, η κατανάλωση ντοματών πλούσιων σε λυκοπένιο, αυξάνει κατά 33% την προστασία από τα ηλιακά εγκαύματα.

Σημείωση: Μαγειρεύοντας τις ντομάτες, μεγιστοποιείται η απελευθέρωση του λυκοπενίου από τις τομάτες. Αυτό συμβαίνει γιατί η θερμότητα απελευθερώνει το λυκοπένιο από τα κυτταρικά τοιχώματα.

Ασθένειες και Εχθροί

Αγρότιδες ή Καραφατμέ ή Κοφτοσκούληκα
Αλευρώδης
Αλευρώδης των Θερμοκηπίων
Αλτερναρίωση Πατάτας
Αλτερναρίωση στελέχους τομάτας
Άλτης ή Ψύλλος
Αφίδες Λαχανικών
Βοτρύτης (Gray Mold)
Γρυλλοτάλπα ή Κρεμμυδοφάγος ή Κολοκυθοκόφτης ή Πρασάγγουρας
Δορυφόρος
Θρίπας
Κάμπιες Λεπιδοπτέρων Spodoptera littoralis
Κλαδοσπορίωση τομάτας
Κοινός Τετράνυχος (κίτρινος)
Κομβονηματώδεις
Νηματώδεις
Ξηρή σήψη, Ξηρή κορυφή, Τάπωμα, Blossom end rot
Περονόσπορος Τομάτας
Πράσινη αφίδα της ροδακινιάς

Σας προτείνουμε νόστιμες και εύκολες συνταγές με τομάτες:

Πιπεριές Φλωρίνης με ντομάτες και κατσικίσιο τυρί

Ντομάτες γεμιστές

Ψάρι στο φούρνο με λαχανικά

Σάντουιτς με ντομάτα, ξινομυζήθρα και ρίγανη

Δείτε τους εχθρούς και τις ασθένεις της τομάτας:

Αγρότιδες ή Καραφατμέ ή Κοφτοσκούληκα